Bilgisayar Bileşenleri -2: Ekran Kartı Nedir? Nasıl Çalışır?

Bilgisayar bileşenleri serimizin ikinci yazısına geldik. Şimdiki konuğumuz ekran kartları. Görüntünün ekranımıza yansıtılmasından sorumlu olan bu kartlar günümüzde artık neredeyse işlemciler kadar önemli, hatta daha da önemli. Gerek oyunlarda gerek profesyonel işlerde ekran kartlarına işimiz sıkça düşüyor.
Günümüzde ekran kartları işlemci üzerindeki yükün oldukça büyük bir kısmını kendi üzerlerine almaktadır. Bunu başarıyla yapabilmeleri elbette kartın gücüyle orantılıdır ancak her ekran kartı içinde belirli üniteler vardır. Bu üniteler sayesinde ekran kartı görevini başarıyla yerine getirir. Bunlardan en önemlileri GPU, VRAM, RAMDAC ve Video BIOS’dur. Dilerseniz bunların görevlerini başlıklar altında inceleyelim.

• GPU (Grafik İşlemci Ünitesi)

GPU, ekran kartından bulunan en karmaşık ünitedir. GPU’nun gücü ekran kartının performansını doğrudan etkiler. Örnek vermek gerekirse AMD’nin yeni nesil ekran kartlarında ki Fiji GPU’sunun gösterebilirim. Ekran kartında bulunan GPU aslında CPU ile benzer bir yapıya sahiptir. İşlemci gibi üzerinde ALU birimleri gibi çeşitli bileşenler yer almaktadır. GPU’nun içerisinde CPU’dan çok daha fazla transistör bulunmaktadır. GPU mimarileri de performansa önemli ölçüde katkı sağlar.

• VRAM (Video Belleği)

Ekran kartlarında bulunan VRAM veya diğer adıyla Belleklerin önemi de oldukça büyüktür. Grafik işlemlerinin daha hızlı yapılmasını sağlayan VRAM’lerin önemi çözünürlük yükseldikçe daha da artmaktadır. Örneğin GTA V’i 4K ayarlarda oynarken 4GB video belleği az gelecektir ve kaplama sorunlara yaşanacaktır, ancak bellek miktarı arttığında kaplama sorunları azalacak ve performans da artacaktır. Ekran kartlarında kullanılan bellek miktarı kadar teknolojisi de önemlidir. Günümüzde en yaygın olarak GDDR5 bellekler kullanılırken 2016 itibari ile yavaş yavaş çok daha hızlı ve gelişmiş HBM belleklere geçiş yapılacaktır. Ek olarak bellekler GPU etrafına dizilir.

• RAMDAC (Dijital Analog Çevirici)

GPU’da işlenen bilgiler, sinyaller doğrudan monitörlere iletilemez, zira bu sinyaller dijitaldir. (Aynı sitemiz gibi) Sinyallerin monitöre gönderilebilmesi için ilk olarak analog sinyallere dönüştürmek gerekmektedir. Fakat bunlar VGA monitörler için geçerlidir. Yeni nesil monitörler görüntüyü direk GPU’dan alabilir. Ayrıca monitörlerde gördüğümüz Hz rakamları RAMDAC’ın hızını gösterir.

• Video BIOS

Anakart üzerinde bulunan BIOS ile aynı görevi görmektedir. Ekran kartı içerisindeki bileşenlerin daha iyi haberleşmesini ve saklanan verilerin (frekans hızı gibi) çalıştırılmasını sağlayan Video BIOS, kurcalanarak performans artışı yapılabilir. (Bkz: Overclock)

Ekran kartlarının bir kaç önemli özellikleri daha vardır. Giriş-çıkış portları ve soğutucuları bu kartlar için çok önemlidir. Giriş-çıkış portlarında HDMI ve DısplayPort olmasına dikkat edilmeli ve soğutucusunun iyi görev yaptığından emin olunmalıdır. Daha fazla ayrıntıya girmek istemiyorum zira yazı uzadıkça uzayacak gibi 🙂 Siz aklınıza takılan bir yer olursa çekinmeden yorum olarak sorun. Bir sonraki Bilgisayar Bileşenleri yazımıza kadar görüşmek üzere.